Phân biệt đột quỵ và đột tử: Ranh giới sống – chết trong tích tắc

Không ít người vẫn nhầm lẫn giữa đột quỵ và đột tử, dẫn đến sơ cứu sai cách hoặc bỏ lỡ “thời gian vàng” cấp cứu. TS.BS Võ Văn Tân, Trưởng khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP.HCM), cảnh báo: “Chỉ một phút chậm trễ, hậu quả có thể không còn cứu vãn được”.

Tại Hội nghị Khoa học thường niên năm 2025 do Bệnh viện Nhân dân Gia Định tổ chức ngày 2/8, TS.BS Võ Văn Tân đã chia sẻ nhiều thông tin chuyên môn với báo chí nhằm giúp cộng đồng phân biệt rõ ràng giữa hai tình trạng thường bị nhầm lẫn: đột quỵ và đột tử.

Theo bác sĩ Tân, đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) là hậu quả của sự rối loạn tuần hoàn máu lên não do tắc nghẽn (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu (xuất huyết não). Trong khi đó, đột tử là cái chết xảy ra đột ngột và bất ngờ, có thể do nhiều nguyên nhân như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, tràn khí màng phổi, tràn dịch màng tim, hạ đường huyết, rối loạn điện giải hoặc một số bệnh lý chuyển hóa khác. Nói cách khác, đột quỵ là một nguyên nhân cụ thể trong nhóm đột tử, nhưng không phải tất cả đột tử đều là do đột quỵ.

Một trong những sai lầm nghiêm trọng nhưng phổ biến tại cộng đồng là nhầm lẫn đột quỵ với “trúng gió” và áp dụng các biện pháp sơ cứu dân gian như cạo gió, chích máu đầu ngón tay, nặn chanh vào miệng. Theo bác sĩ Tân, những hành vi này không chỉ phản khoa học mà còn làm chậm thời gian đưa bệnh nhân đến bệnh viện – yếu tố then chốt quyết định khả năng sống còn. Đặc biệt, việc nặn chanh vào miệng người đang hôn mê có thể gây sặc, tắc đường thở, dẫn tới tử vong.

Để nhận biết sớm đột quỵ, người dân cần lưu ý các dấu hiệu điển hình như méo miệng, yếu tay chân một bên, nói ngọng hoặc không rõ chữ. Ngoài ra, người bệnh có thể xuất hiện chóng mặt, rối loạn thăng bằng, nuốt sặc hoặc mất ý thức. Bác sĩ Tân lưu ý, chóng mặt trong đột quỵ thường kèm theo té ngã, đau đầu dữ dội, không giữ được thăng bằng; trong khi chóng mặt do tiền đình thường khiến người bệnh nôn ói nhưng vẫn đi lại được. “Chỉ cần có dấu hiệu thần kinh khu trú như liệt nửa người, méo miệng, yếu tay chân cùng bên, thì nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức”, ông nói.